“Tiroid bezinde hormon işlevinin olağan olmasına rağmen tetkikler ile saptanan nodüllerin dikkatlice kıymetlendirilmesi gerekir. Ülkemizin endemik bölge olmasından dolayı nodüler tiroid hastalıkları sık görülmektedir. Buradaki en kıymetli nokta, düzgün huylu nodül ve kanser ayrımıdır.” diyen Liv Hospital, Genel Cerrah Prof. Dr. Ahmet Cem Dural; bedenin nizamlı, istikrarlı ve uyumlu çalışmasında değerli rol sahibi olan tiroid hormonunun sentezlenmesinden sorumlu, boyun bölgemizde yer alan, 20-40 gram yükünde bir organ olan Tiroid bezi hakkında “Tiroid Kanseri Farkındalık Ayı” özelinde bilgiler verdi.
Vücudun tertipli, istikrarlı ve uyumlu çalışmasında önemli
Tiroid bezi ebat olarak bedenimizde küçük bir yer kaplamasına karşın büyük fonksiyonları olan hayati bir endokrin organdır. Bedenin tertipli, istikrarlı ve uyumlu çalışmasında değerli rol sahibi olan tiroid hormonunun sentezlenmesinden sorumlu, boyun bölgemizde yer alan, 20-40 gram tartısında bir organdır.
En büyük iyot kaynağı deniz tuzu
Tiroid hormonu bedenimize besinler ile alınan iyodun kullanılması ile üretilir. En büyük iyot kaynağı deniz tuzu olmakla bir arada deniz eserleri, besinler içerisinde iyot oranı en yüksek yiyeceklerdir. Ülkemiz dünyada iyot eksikliği açısından endemik bir bölgede yer almaktadır, hasebiyle iyot eksikliğine bağlı tiroid hastalıklarının sık görüldüğü bir bölgedir. Bu nedenle ülkemizde uzun yıllardır satılan tuzlara iyot katılması zaruridir. İyotsuz tuz eserleri yakın vakte kadar kısıtlı olarak satılmakta iken son vakitlerde tanınan olan kaya tuzu tüketimindeki artış ile kullanımı yaygınlaşmıştır.
İyot eksikliği neye yol açar?
İyot eksikliği tiroid bezinde büyümeye (guatr) yol açar, ve ekseriyetle nodül oluşumu ile sonuçlanır. Guatr oluşumuna yol açabilen birtakım besin eserleri bulunmakta olup bunların başında lahanagiller, turp, soya üzere besinler gelmektedir.
Tiroid bezi hastalıkları hangi hastalıkları barındırır?
Tiroid bezi hastalıkları çok çeşitli hastalıkları barındıran bir kümedir. Bunlar içerisinde tiroidin enflamatuar hastalıkları (tiroiditler), hormon üretimi azlığı yahut fazlalığı ile ilgili olan hastalıklar, guatr, tiroid nodülleri ve tiroid kanserleri yer almaktadır.
Hipotiroidi nedir?
Hormon üretiminde süreksiz yahut kalıcı yetersizlik görülmesi “hipotiroidi” olarak isimlendirilir.
Hashimoto hastalığının belirtileri neler?
Tiroid bezinin en sık hipotiroidi nedenlerinin başında “Hashimoto Hastalığı” gelmekte olup, hastalarda metabolizma yavaşlaması, kilo alımı, halsizlik, yorgunluk, uykuya meyil, soğuğa tahammülsüzlük, saç dökülmesi, cilt kuruluğu üzere belirtiler oluşur. Tedavi edilmemesi durumunda hayatı tehdit edecek düzeyde ödem tablosu görülebilir (miksödem). Eksikliği görülen tiroid hormonlarının günlük olarak hastaya verilmesi ile medikal olarak tedavi edilir ve sıhhatine kavuşur.
Hipertiroidi nedir, belirtileri nelerdir?
Tiroid bezinin çok ölçüde tiroid hormonu üretmesi ise “Hipertiroidi” olarak isimlendirilir. Hipertiroidi tablosunda, metabolizmanın hızlanmasına bağlı olarak hastalarda çarpıntı, kilo kaybı, iştah artışı, sonluluk, ellerde titreme, sıcağa tahammülsüzlük, gözlerde canlı bakış, gözlerin ileri gerçek çıkıklaşması, bağırsak hareketlerinde artışa bağlı sık tuvalete çıkma gereksinimi üzere belirtiler görülür.
Basedow Graves nedir, belirtileri nelerdir?
Tiroid bezinde nodül olmaksızın büyüme “Basedow Graves” hastalığı olarak isimlendirilir. Bu hastalıkta gözlerde önemli ileri çıkıklık (ekzoftalmi) görülebilir. Otoimmün bir hastalık olan Basedow Graves Hastalığı tiroid hormonu baskılayıcı anti-tiroid ilaçlar ile denetim altına alınabilir, lakin ilaçların önemli yan tesirleri ortaya çıkabilmekte ve takipler sırasında hastalık nüks edebilmektedir. İlaca bağlı bir tepki görülmediği durumlarda çoklukla 18-24 aya kadar medikal tedavi faal ve başarılıdır. Fakat ilaç tepkisi görülmesi, ilaç kullanımına karşın hipertiroidinin denetim edilememesi üzere durumlarda hastaların kalıcı bir tahlile gereksinimi vardır. Radyoaktif iyot yahut tiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması ile kür sağlanabilmektedir. Göz bulguları varlığında radyoaktif iyot tedavisi kullanılamamaktadır.
Toksik Nodüler Guatr nedir?
Hipertiroidi gelişmesine yol açan başka bir durum ise tiroid bezinin olağan olduğu, lakin bir yahut birden çok tiroid nodülünün çok çalışması ile ortaya çıkan “Toksik Nodüler Guatr” hastalığıdır. İlaç kullanımı ile denetim altına alınmasını takiben tiroid cerrahisi uygulanır ve hastalar sıhhatlerine kavuşurlar.
Nodüllerin dikkatlice kıymetlendirilmesi önemli
Tiroid bezinde hormon işlevinin olağan olmasına rağmen tetkikler ile saptanan nodüllerin dikkatlice kıymetlendirilmesi gerekir. Bahsedildiği üzere ülkemizin endemik bölge olmasından dolayı nodüler tiroid hastalıkları sık görülmektedir. Buradaki en kıymetli nokta, âlâ huylu nodül ve kanser ayrımıdır.
Biyopsi yapılması gerekebilir
Nodül ve kanser ayrımı için en değerli tetkik elbet Tiroid Ultrasonografisi olup, teşhis bedeli epeyce yüksektir. Nodül varlığını ortaya koyduğu üzere nodülün biçimi ve yapısına bakarak berbat huylu olma riskini de ortaya koyabilir. Şayet ultrasonografi ile saptanan bir nodül 1,5 cm’den daha büyükse yahut boyuttan bağımsız olarak nodül formunda yahut içeriğinde kuşkulu bir görünüm var ise bu kuşkulu nodül yahut nodüllere biyopsi yapılması gerekir. Tiroid biyopsisi tekrar ultrason aygıtı görüşü altında, ince bir iğne (kan alma iğnesi) ile gerçekleştirilir. Epey yüksek oranda teşhis koydurucudur.
Sıklığı süratle artıyor
Amerikan Ulusal Sıhhat Enstitüsü bilgilerine nazaran tiroid kanserleri son 20 yılda tüm dünyada sıklığı süratle artan kanserlerdir. Bu durum tüm dünyada misal olup, Türkiye’de de tiroid kanseri Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran genç bayan hastalarda en sık görülen ikinci kanserdir. Tiroid kanseri görülme oranındaki bu artışa karşın sevindirici bir nokta, sıhhat imkanlarına erişimin kolaylaşması, şuurun artması ve sıhhat taramaları sayesinde erken teşhis konulabilmesidir.
Kimlerde daha sık görülür?
Tiroid kanserleri genç hastalarda ve bayan cinsiyette daha sık görülür, ekseriyetle çevresel nedenler sorumlu tutulmakla birlikte, aile kıssası, genetik faktörler, beslenme ve coğrafik şartlar da değerlidir. Bilinen en kıymetli risk faktörü radyasyon maruziyetidir. En sık 30-40 yaş ortası bireylerde görülmekle bir arada her yaşta görülebilmektedir. Tiroid kanseri tıpkı vakitte en sık endokrin organ kanseridir. En sık görülen tiroid kanseri “Papiller Tiroid Kanseri” olup tüm olguların %80’ini oluşturmaktadır. Daha az olarak görülen, sıklık sırasına nazaran “Foliküler Tiroid Kanseri”, “Medüller Tiroid Kanseri” ve “Anaplastik Tiroid Kanseri” öbür tiroid kanseri tipleridir. Bu kanserler papiller tiroid kanserine nazaran epey agresif davranışlı kanserlerdir.
Erken teşhis ile tehlike azalıyor
Doktorlar ortasında en düzgün seyirli kanser olarak tanımlanan Papiller Tiroid Kanseri erken teşhis konulduğu vakit hayatı tehdit etmeyen, diğer bir nedenle gerçekleştirilen tiroid ameliyatından daha farklı yahut daha geniş ölçekli bir ameliyat değildir. Güzel seyirli bir kanser olarak kabul edilmesinin nedenlerinden biri kan damarları yolu ile uzak organlara yayılmak yerine uzunluğunda tiroid bezi komşuluğunda yer alan lenf bezlerine yayılım yapmasındandır. Lakin vaktinde teşhis konulmadığında epey kolay bir cerrahi süreç yerini son derece karmaşık ve uzun bir ameliyata bırakmakta, uzak organlara da yayılım riskini artırmaktadır. Sonuç olarak tüm kanserlerde olduğu üzere tiroid kanserine de hastalığın erken basamağında teşhis konulması hastalığın seyrini etkileyebilir, nüks ve metastaz ihtimali azalır ve kür bahtı yükselir.
Tiroid hastalıkları taraması için temel basamaklar
- Hekim tarafından aile ve hastalık hikayesinin alınması, risk faktörlerinin sorgulanması ve boyun bölgesinin muayene edilmesi
- Tiroid hormonu sentezinden sorumlu olan TSH hormonunun değerlendirilmesi
- Risk faktörü yahut muayene bulgusu varlığında Tiroid Ultrasonografisi planlanması
Kan analizlerinde olağan dışı pahalar saptandığında kesinlikle tüm tiroid hormonlarının ve gereklilik halinde tiroid bezi antikorlarınaa ilişkin kan kıymetlerinin görülmesi gerekir. Yapılan ultrasonografide nodül saptanır ise de bu nodülün formu ve içeriğine nazaran ileri tetkik planlanmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
