Çocukların en temel hakkı oyun!
Büyük kent ve kent çocuklarının temel problemi…
Teknoloji, yüksek binalarda oturma ve ailelerin çalışma şartları çocukların oyun biçimlerini de değiştirdi. Artık konutlarda bilgisayar başında ya da ellerinde tabletlerle oturup saatlerce oyun oynayan çocuklar görüyoruz. Uzmanlar, sokak oyunlarının çocukların kas sistemini geliştirdiği, bedende biriken güç boşalımını sağladığını lisana getiriyor. Çocuk Gelişimi Uzmanı Elif Konar Özkan, “Sokak oyunları eksikliği, büyük kent ve kent çocuklarının temel sorunlarından…” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, sokak oyunlarının çocukların gelişimine sağladığı katkıları kıymetlendirdi.
Sokak oyunlarının, klasik oyunlar diye de isimlendirilen kurallı oyunlardan oluştuğunu söz eden Özkan, açık hava ve alanda yapılandırılmamış yani hür oyunlar ya da yarı yapılandırılmış oyunlar da oynanabildiğini anlattı.
Sokak oyunları çocuklarda bedende birikmiş enerjiyi boşaltıyor
Sokak oyunları denince literatürde çoklukla klâsik oyunların akla geldiğini lisana getiren Özkan, “Saklambaç, körebe, istop, beştaş, dokuztaş, mendil kapmaca, çukur, çivi, çelik çomak, yağ satarım, sek sek, ip atlama, halat çekme, elim sende üzere sokak oyunları, çoğunlukla konutların, apartmanların bahçelerinde, boş ve geniş açık alanlarda, çocuk parklarında ve taşıt girmeyen sokaklarda oynandığı için bu halde isimlendiriliyor.” dedi.
Sokak oyunlarının, daha çok hareketli tarafıyla çocukların fizikî gelişimine katkı sağladığının düşünüldüğünü kaydeden Özkan, “Çocukların kas sistemini geliştirdiği, bedende biriken güç boşalımını sağladığı, büyük kas ve küçük kas ya da öbür bir tabirle kaba motor ve ince motor faaliyetlerini desteklediği, istikrar ve uyum hünerlerini pekiştirdiği için fizikî gelişime katkıları büyük.” biçiminde konuştu.
Sokak oyunları özgüveni de pekiştiriyor
Sokak oyunlarının çocukların toplumsal maharetlerine tesirlerini de lisana getiren Özkan, şöyle devam etti:
“Sokak oyunları yalnızca fizikî gelişimine katkı sağlamaz elbette, toplumsal maharetlerin gelişimi, zihinsel gelişim, sorun çözme yetenekleri, duygusal gelişim, risk alma ve özgüven gelişimi üzere bahislerde da olumlu tesirleri saymakla bitmez. Çocuğun dünyayı tanımasını ve dünyaya ahenk sağlamasını kolaylaştıran tarafıyla hem toplumsal hem duygusal hem de zihinsel gelişimi dayanaklar.
Çocuklar, bu oyunlar aracılığıyla ayırt etmeyi, tesirli davranışlarda bulunmayı, etraftaki objeleri ve doğayı keşfetmeyi, araştırmayı öğreniyor. Kurallı oyun etabında çocuklar, iş birliği ve rekabeti, risk almayı öğreniyor, tecrübeler ve başarma hissiyle birlikte özgüven gelişimini pekiştirmiş oluyor.”
Kurallara uymayı çocuklar sokakta oynayarak öğreniyor
Ayrıca kurallı oyunlar sayesinde çocukların, kimi kuralların oy birliğiyle esnetilebileceğini birtakım kuralların ise kabullenilerek değiştirilmeden uyulması gerektiğini deneyim ettiğine değinen Özkan “Bazı kuralların değiştirilmesi yahut kurala uymama oyunu bozar. Kimi vakit bulunulan ortamda oynanmak istenen oyunu oynayabilmek için alanı kullanma, gereç oluşturma, ebeyi seçme, oyun misyonlarının dağılımı üzere mevzularda farklı düşünme ve sorun çözme yeteneklerinin devreye girmesi gerekiyor ve çocuklar bu manada tecrübe elde ediyor.” diye konuştu.
Oyunların düzgünleştirici gücü var
Kurallı oyunların ekseriyetle kazanan ve kaybeden tarafı bulunduğunu tabir eden Özkan, “Dolayısıyla çocuklar hem başarma hissini tadarak sevinir, haz alır hem de kaybetme hissiyle birlikte üzüntüyü, hüznü ve yine deneme heyecanını deneyimlemiş olur. Bilhassa küme oyunlarında toplumsal duygusal gelişimle birlikte lisan gelişimi de desteklenmiş olur. Sayışmaca ve oyun tekerlemeleri, oyun kurma, muahede, sorun çözme, birlikte karar verme gibi…” dedi.
Özkan, oyunun uygunlaştırıcı gücü ve terapötik tesirinin de bulunduğunu söz ederek, “Önleyici rehberlik, hami sıhhat ve ruhsal sorunların çözülmesinde de oyunun olumlu tesiri yadsınamaz.” biçiminde konuştu.
Sokaklarda çocukların oynayacağı kâfi alanlar yok
Teknoloji ve dijital oyunların yaygınlaşmasının kesinlikle olumsuz tesiri olsa da sokak oyunlarına ilginin azalmasında ve çocukların artık bu oyunları oynayamamasında temel nedenin sokakların oyun oynamaya uygun olmayışı ve sokak yerini alabilecek muadil alanların eksikliği olduğunu anlatan Özkan, şunları lisana getirdi:
“Bu noktada park ve bahçelerin, oyun alanlarının arttırılması, çocuk dostu ortamların sağlanması, çocukların sokak oyunlarına ilgisini tekrar tazeleyecektir. Zira okul bahçelerinde yahut atölyelerde, uygun alanlarda sokak oyunları oynandığında çocukların faal iştirak gösterdiğini gözlemliyoruz. Küçük yahut taşra kentlerinde, kasabalarda ve köylerde sokak oyunlarının oynanmaya devam ettiğini biliyoruz. Bu bağlamda aslında sokak oyunları eksikliği büyük kent ve kent çocuklarının temel sorunlarından. Çünkü sokak oyunlarının çocuğun tüm gelişim alanlarına olan katkılarından yoksun kalıyorlar.”
Çocuk dostu ortamlar oluşturulmalı
Millî Eğitim Bakanlığının okul bahçelerinin ve spor salonlarının çocukların oynaması için kullanılmasını desteklediğini fakat kâfi olmadığını kaydeden Özkan, çocuğun gelişimini önemseyen ve dikkate alan kelam sahibi bireylerin ve kurumların bu noktada elini taşın altına koyması ve sorumluluğu üstlenmesi gerektiğini tabir ederek, “Çocuk dostu ortamların oluşturulması marifetiyle çocuğun en temel haklarından olan oyun hakkını çocuklara teslim edilmeli.” dedi.
Ev ya da apartman çocukların oynayabileceği açık hava alanlarından yoksunsa ailelerin çocuk parkları, koru, ormanlık alan, halka açık bahçeleri tercih etmeleri gerektiğini lisana getiren Özkan, su, toprak, hava etmenlerinin, insan tabiatı ve gelişimi açısından değerli olduğunu söyledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
