Amasya’ya 25 km uzaklıkta bulunan 24 Temmuz 2019 tarihinde başlayan Oluz Höyük arkeolojik hafriyatlarının bu yıl 13. periyot çalışmaları devam ediyor. Çalışmalara 5 farklı üniversiteden 5 akademisyen, 3 arkeolog, 15 stajyer arkeoloji ve mimari onarım öğrencisi katıldı.
Kazı çalışmaları eylül başına kadar devam edecek. 13 periyotluk Oluz Höyük arkeolojik hafriyatlarda yaklaşık 10 tane yerleşip belirlendi.
Bu 10 yerleşimin hepsi üst üste bir höyük oluşumu içerisinde. Milattan evvel 4 bin 500’lü yıllardan Anadolu genç kalkolatik çağlarından milattan evvel 100 yıllarına kadar, Helenistlik yılların sonlarına kadar kesintisiz bir yerleşim görülüyor.
Kazı Lideri İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket Dönmez, “Oluz Höyük’te Anadolu arkeolojisi için göze çarpan kıymetli gelişmeler var, bunların başında Pers devri hafriyatları geliyor. Son 4 yıllık çalışmalarımız Pers periyodu mimari tabaklarında ve katmanlarında devam etti ve bu hafriyat çalışmalarında anıtsal bir yol ve bu yolun ulaştığı bir ateşgede bir kutsal alan ve tekrar bununla kontaklı bir sütunlu salon açığa çıkarıldı. Bu yol ateşgede ve sütunlu yola birlikte bakıldığında, bir tasarım temelinde bakıldığında Anadolu demir çağ arkeolojisinde Pers devrinin birinci kez bu kadar ayrıntılı bir halde, bu kadar tasarım temelli bir halde Oluz Höyük’te açığa çıkarıldığını görüyoruz” dedi.
“Persler burada milattan evvel 450 yıllarında yani günümüzden 2 bin 500 yıl evvel bir yerleşme kurdukları vakit bölgenin hakim dini eski yunan paganizmi, Amisos’un art bahçesinde yer alan Amasya’daki bu Oluz Höyük’te muhtemelen eski yunan dinine ilişkin bir kadro tesirler, etkiler vardı ancak Perslerin buraya gelişi ile muhtemelen ondan evvel de Med’ler geldi” diyen Dönmez, şöyle devam etti:
“Burada yeni bir dinin tesis edildiğini görüyoruz. Bununla birlikte ateşgede odaklı mimari bir yapılanma görüyoruz. Bu sene ki çalışmalarımız ateşgedenin batısında ki alanda devam etti. Geçen sene açığa çıkarmaya başladığımız ve sütunlu salon olarak isimlendirdiğimiz bir yapı var. Bu yapı şu an için 6 tane taş sütun esasından oluşuyor. Büyük ihtimalle bunlar çatısını ahşap dikmeler tamamlıyordu. Ateşgedenin çabucak 1 metre batısındaki bu yapının biz şuan işlevini öğrenmeye çalışıyoruz. Ne maksatla ateşgedeye bu kadar yakın imal edilmişti, inşa edilmişti. Şu an ki çalışmalarımız bu sorunu çözmeye yönelik. Buranın bir Posta istasyonu, posta yapısı olması noktasında Anadolu’ya posta sistemini birinci getiren uygarlık Persler. Persler, Yunanistan’dan Orta Asya’ya kadar, Mısır’a kadar büyük bir imparatorluk kurmuşlardı ve bu imparatorluğu valilerle yönetiyorlardı.”
Dönmez, “Bu sistemde de bilhassa Başşehirleri Susa ve Persopolis’te öbür merkezlerine gerçek haberler ve istihbaratlar gitmeliydi ve süratli bir biçimde gitmeliydi. Bunu tesis etmek için de bütün imparatorluk coğrafyasında yol sistemleri kurmuşlardı. Bunlardan en değerlisi Susa’yı Sardes’e yani Manisa’ya bağlayan kral yoluydu ve bu kral yolu üzerinde de 4 fersahta bir posta istasyonları, aktarma istasyonları bulunuyordu. Buna Persler çaparhane diyorlardı bu posta istasyonlarına. Elçilere de bildirileri, haberleri postada taşıyan elçilere de çapar diyorlardı. Her çaparhanede hazır vazifeliler çaparlar bekliyorlardı. Hazır dinlenmiş atlar bekliyordu. Atlar ya da çaparlar yorulduğu vakit ileti hiç durmadan kışın karda, yağmurda, gece gündüz bildiri hiç durmadan bu çaparlar ve süratli atlar sayesinde ilerliyordu. Bunların dinlendiği değiştiği noktalardan biri de kral yolu üzerinde ki Oluz Höyük’teki bu sütunlu salon olabileceğini düşünüyoruz. Bu noktada da zira bu çeşit yapılarında ibadethane yanında olması, tapınaklar yanında olması mümkün bir durum oluşturuyor” dedi.
Amasya’daki Oluz Höyük arkeolojik hafriyat çalışmaları eylül başına kadar devam edecek.
