Sepsis konusunda farkındalık ve bakım konusunda büyük ilerleme kaydedilmesine karşın sepsis, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde yaygın ve az tanınan hastalıklardan biri olmaya devam ediyor. Bununla birlikte Sepsisin giderek artan oranda sıhhat sistemi üzerinde olumsuz tesirlerini hissettirdiğine işaret eden Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Tuğhan Utku, dünyada her yıl yaklaşık 11 milyon kişinin sepsis nedeniyle hayatını kaybettiğine dikkat çekerek Dünya Sepsis Günü münasebetiyle kıymetli açıklamalarda bulundu.
Yarattığı tesirler açısından önemli bir toplumsal sorun olarak kabul edilen Sepsis nedeniyle tüm dünyada her 2,8 saniyede bir kişinin hayatını kaybettiğine dikkat çeken Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Tuğhan Utku, “Dünyada her yıl yaklaşık 50 milyon sepsis hadisesi görülmekte olup ve bu olayların yaklaşık 11 milyonu hayatını kaybediyor” diye konuştu.
Bu tesirler hem kişinin toplumsal hayatını hem de sıhhat sistemini olumsuz biçimde etkilediğini anlatan Prof. Dr. Tuğhan Utku, “Akut sıhhat meseleleri olarak bilhassa ağır bakım üniteleri üzerinde baskı oluştururken, önemli kıymetli bir idare süreci olduğu için sıhhat iktisadı üzerine yükü artmakta, tedavi süreci sonrasında dahi iş güç kaybı oluşturması nedeniyle de hastalanmış bireylerin üretim sürecine katılmasını etkilediğinden toplumsal hayat olumsuz tesirleri bariz olmaktadır.” diye konuştu.
SEPSİS İÇİN BU UYARICI İŞARETLERE DİKKAT!
Sepsisin belirtilerinin farklı vakitlerde ve çeşitli durumlarda ortaya çıkabildiğini belirten Prof. Dr. Utku, sıklıkla teneffüs, gastrointestinal yani mide, bağırsak ve idrar yolları enfeksiyonları yahut açık yara üzere hepimizin bildiği, yaygın ve önlenebilir enfeksiyonlara karşı bedenin verdiği çok reaksiyon olarak ortaya çıktığını anlattı. Sepsisin ihmal edilmemesi ve acil olarak tedavi edilmesi gerektiğini hatırlatan Prof. Dr. Utku, “Tedavide her saniye çok kıymetlidir.
Sepsisin esas belirtileri ortasında yer alan; beden ısısındaki değişimler (ateş yahut düşük sıcaklık), çok titreme ve kas ağrısı, konuşma bozukluğu ve zihin bulanığı, şiddetli nefes darlığı, 1 gün boyunca idrara çıkamama, ölecekmiş üzere hissetmek ve cildin beneklenmesi üzere durumlardan rastgele biriyle karşılaşılması durumunda acil olarak doktora başvurulmalıdır.” diye konuştu.
SEPSİSTE HAKİKAT ZAMANLAMA HAYAT KURTARIYOR
Sepsis konusunda farkındalığı artırmak emeliyle dünya genelinde yürütülen çalışmalarla erken ve süratli tanıya dikkat çekildiğini söyleyen Prof. Dr. Utku,
“Bu yaklaşım sepsis için “it’s about time” (sepsiste herşey vakitle ilişkilidir) mottosu kullanılarak zamanlamanın ve erken teşhisin ehemmiyetine işaret edilmeye çalışılıyor. Bununla birlikte “Say sepsis save lives / Sepsis Konuş, Hayat Kurtar telaffuzuyla de bu sorunun daha çok konuşulup tanınması. Toplumlar genelinde farkındalığın artırılması hedefleniyor.” Diye konuştu.
GÖRÜNMEZ BİR DÜŞMAN ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ
Tedavi edilmeyen, edilemeyen enfeksiyonların sepsise neden olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Utku, “süper mikroplar olarak da bilinen bu ilaca dirençli mikroplar, şu anda milyonlarca insanı hayatı tehdit eden, tedavi edilemeyen bir enfeksiyon geliştirme riskiyle karşı karşıya bırakıyor” dedi. Sepsisin antimikrobiyal direncin neden olabileceği en kıymetli sıhhat komplikasyonlarından biri olduğunun altını çizen Prof. Dr. Utku, bu önemli bahisle ilgili şu bilgileri verdi: “Antimikrobiyal direnç sepsis tedavisine meydan okumaktadır. Daha fazla mikrop, enfeksiyonu tedavi etmek için kullanılan antimikrobiyal ilaçlara dirençli hale geldikçe, daha fazla insan sepsis geliştirme riski altındadır. Bu da önümüzdeki yıllarda tedbir alınmadığı ve akıllı antibiyotik kullanımı daha da teşvik edilmediği, AMR ve sepsis konusunda halk bilinçlendirmediği surece kıymetli bir risk olarak önümüzde durmaktadır. Antimikrobiyal direnç, yaygın tıbbi prosedürlerin (diş doktoru ziyaretleri, sezaryen (C-bölümleri), kalça protezleri, kemoterapi ve organ nakilleri) daha fazla enfeksiyon riski taşıyacağı manasına gelir. Yani kolay bir diş doktoru ziyareti sonrası sepsise açık hale gelebilir, hatta sepsisin ağır seyretmesi halinde can kaybı yaşabilirsiniz. Bilhassa 60 yaş üstü bireylerin ve 1 yaştan küçük çocuklarımızın antibiyotik kullanımları konusunda AMR nedeniyle çok dikkatli olmaları, sepsis gelişmesi riskine bağlı olarak, çok daha değerlidir.”
RİSK KÜMESİNDEKİ ŞAHISLARDA AŞILANMA HAYAT KURTARICI
Herkesin sepsis olma mümkünlüğü bulunmakla birlikte bilhassa; kronik hastalığı olanlar, bir yaş altı çocuklar, 60 yaşın üstündeki yetişkinler, dalağı olmayanlar ve bağışıklık sistemi baskılanan şahısların yüksek risk kümesinde olduğunu söyleyen Prof. Dr. Utku, “Özellikle pandemi sürecinde sepsis risk kümesindeki şahısların aşılanmaları hem Covid-19’a hem de ondan kaynaklanabilecek sepsis olaylarına karşı değerli bir tedbir olmuştur.”
HASTALARIN GEÇ KALMAMASI TEDAVİ MUVAFFAKİYETİNİN TEMELİNİ OLUŞTURUYOR
Sepsiste tedavinin muvaffakiyetini belirleyen en kıymetli etkenleri; Erken klinik teşhis, erken mikrobiyolojik teşhis, erken ağır bakım tedavisinin başlanması
,erken organ yetersizlik riskinin azaltılması, uygun rehabilitasyon ve uygun klinik takip olarak tanımlayan Prof. Dr. Tuğhan Utku, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Aslında birebir mantıkla başarısız olunmasının nedenleri de tanımlanmış olmaktadır. Ağır bakımlara sepsis hastaları geç gelmektedir. Tedavinin ana üssü olan ağır bakım ünitelerine hastanın geç gelmesi muvaffakiyetin sırrı olan tüm basamakların gecikmesi manasına gelmektedir.”
SEPSİS SONRASINA DA DİKKAT EDİLMELİ!
Sepsis vaktinde tedavi edilse dahi sonrasına da dikkat edilmesi gerektiğini anlatan Prof. Dr. Tuğhan Utku, Sepsis geçirdikten sonra yaşayanların %40’ının önemli ve uzun süren tesirler altında kaldığını belirterek Post-sepsis sendromuna dikkat çekti.
Yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yatırılan şahıslarda ve uzun müddet hastanede kalanlarda PSS’ye sahip olma riskinin daha yüksek olduğunu anlatan Prof. Dr. Utku, bahisle ilgili şu bilgileri verdi:
“PSS her yaştan insanı etkileyebilir. Bununla birlikte şiddetli sepsisten kurtulan daha yaşlı şahıslar, kendi yaşlarındaki başka bireylere nazaran uzun müddetli bilişsel bozukluk ve fizikî sıkıntılar açısından daha yüksek risk altındadır. Bununla birlikte post-sepsis sendromu (PSS), sepsisten kurtulanların %50’ye kadarını etkileyen bir durumdur; fizikî ve/veya ruhsal uzun vadeli tesirleri içerir. Uyumakta zorluk, ya uykuya dalmakta ya da uykuda kalmakta zorluk, yorgunluk, uyuşukluk, nefes darlığı, nefes almada zorluk, kas güçsüzlüğü yahut eklem ağrısı, uzuvlarda şişlik, bilhassa sepsisin birinci nöbetini takip eden birinci birkaç hafta ve aylarda tekrarlayan enfeksiyonlar, iştahsızlık, azalan organ işlevi, örneğin böbrek, karaciğer, kalp, saç kaybı, deri döküntüsü yaşanabilecek fizikî tesirler ortasında yer alır. Bununla birlikte, Halüsinasyonlar, panik ataklar, kabuslar, azalan bilişsel (zihinsel) fonksiyonellik, benlik hürmeti kaybı, depresyon, ruh hali dalgalanmaları, konsantrasyon zorluğu, hafıza kaybı ve travma sonrası gerilim bozukluğu da PSS’nin ruhsal yahut duygusal tesirleri ortasında yer alıyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
